ह्वावेको सहयोगमा काठमाडौंमा लाइभ भयो नेपाल टेलिकमको फाइभजी, अन्त कहिले?

नेपाल टेलिकमले नेपालमा पहिलो पटक पाँचौँ पुस्ताको मोबाइल नेटवर्क फाइभजीको परीक्षण सुरु गरेको छ। 

टेलिकमले यही माघ २२ मा आफ्नो १९औँ वार्षिकोत्सवको अवसर पारेर फाइभजी नेटवर्क लाइभमा ल्याएको हो।

कम्पनीको फाइभजी परियोजनालाई दूरसञ्चार पूर्वाधार कम्पनी ह्वावेले सहयोग गरेको छ। ह्वावेले नेपालको दूरसञ्चार क्षेत्रको विकासमा पनि महत्वपूर्ण भूमिका खेल्दै आएको छ ।

चिनियाँ कम्पनी ह्वावेले ‘नेपालमा पहिलो पटक’ धेरै प्रविधिहरू लन्च गरिसकेको जनाएको छ। यसअघि ह्वावेले नेपाललाई फोरजी, इन्टेलिजेन्ट नेटवर्क (आईएन), आईभीआर, आईपी टेलिफोनीमा आईपी मल्टिमिडिया सबसिस्टम (आईएमएस), टुजी जीएसएम र सीडीएमए नेटवर्क आदि लन्च गर्न मद्दत गरेको थियो। 

नेपालमा २२ वर्षदेखि ह्वावेको उपस्थिति रहेको छ। यसले नेपाली उपभोक्ताहरूका लागि थप नयाँ सेवाहरू प्रदान गर्दै आएको छ । नेपाल टेलिकमको फोरजी सेवाको व्यापक विस्तारमा यसको फोरजी नेटवर्क पोर्टफोलियोले प्रमुख भूमिका खेलेको ह्वावेले जनाएको छ। 

हाल नेपाल टेलिकमको फाइभजी ह्वावे, साओमी र भिभोजस्ता ब्रान्डहरूको ह्यान्डसेटहरूमा उपलब्ध हुनेछ। नेपाल टेलिकमले पहिले उपयुक्त ह्यान्डसेटको अभावको कारण जनवरी १ को  परीक्षण सुरु रद्द गरेको थियो । 

योसँगै फाइभजीले उच्च-गति नेटवर्कको लागि सम्भावनाहरू कस्तो हुनेछ भनेर खुलासा गर्न र पछि यसको व्यवसायिक रोलआउटको लागि खाका तयार पार्न मद्दत गर्ने ह्वावेले जनाएको छ। 

टेलिकमले काठमाडौंमा यो ट्रायल नेटवर्क लन्चको लागि ह्वावेको रेडियो उपकरणको उपयोग गरेको छ र देशभरमा यही जारी रहने ह्वावेले जनाएको छ। 

“नेपाललाई नेटवर्क पूर्वाधार निर्माणमा सहयोग गर्न पाउँदा ह्वावे सम्मानित छ । इन नेपाल, फर नेपाल मिसनको साथ ह्वावेले देशभरका ३० मिलियनभन्दा बढी मानिसहरूलाई उच्च गुणस्तरको नेटवर्क कनेक्टिभिटी उपलब्ध गराउन प्रतिबद्ध छ', ह्वावेले भनेको छ, ' ह्वावेले नेपाल डिजिटल रूपान्तरणलाई गति दिन रुरल युनिभर्सल कभरेज, फोरजी/फाइभजी कनेक्सनहरू, डिजिटल सरकार र स्थानीय आईसीटी ट्यालेन्ट डेभलपमेन्टमा निरन्तर लगानी गर्नेछ।”

फाइभजी भयो लाइभ 
फाइभजी परीक्षणको लागि स्पेक्ट्रम प्राप्त गरेको २ वर्षपछि टेलिकमले अन्ततः आफ्नो फाइभजी नेटवर्क स्विच अन गरेको छ। 

२०२१ जुनमा आफ्नो कार्ययोजना पेश गरेपछि कम्पनीले नोभेम्बर २०२१ मा नियामक दूरसञ्चार प्राधिकरणबाट २६०० मेगाहर्ज फ्रिक्वेन्सीमा ६० मेगाहर्ज ब्यान्डविथ प्राप्त गरेको थियो। 

२६०० मेगाहर्ज ब्यान्ड फ्रिक्वेन्सी फाइभजी नेटवर्कको लागि अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा सबैभन्दा बढी प्रयोग हुने एयरवेभहरूमध्ये एक हो। नेपाल टेलिकमले परीक्षण अवधिमा मिड-ब्यान्ड फाइभजी फ्रिक्वेन्सीको फाइदा लिने ह्वावेले जनाएको छ। 

'तर यो लगभग निश्चित छ कि टेल्कोले व्यावसायिक रोल-आउटको लागि पनि मिड-ब्यान्ड स्पेक्ट्रम फाइभजी प्रयोग गर्नेछ जसको लागि नियामकले इजाजतपत्र, स्पेक्ट्रम प्रदान गर्न आवश्यक छ', कम्पनीले उल्लेख गरेको छ।  

ह्वावे र क्वालकम जस्ता कम्पनीहरूले २०१५ देखि यसको आधारभूत कुराहरूमा ठोस रूपमा काम गरिरहेका छन् । यसका लागि ह्वावेले २००९ मा फाइभजी काम सुरु गरेको थियो। त्यसपछि फाइभजीको विकास ड्राइभमा ह्वावेले प्रमुख भूमिका खेलेको जनाएको छ। 

कम्पनीले २०१६ मा फाइभजी नेटवर्कको लागि फाइभजी प्रोडक्ट लाइन पनि सेट अप गरेको थियो। सन् २०२३ सम्म आउँदा ह्वावे फाइभजी अनुसन्धान र विकासको लागि सबैभन्दा धेरै कोष भएको र फाइभजी प्याटेन्टको उच्चतम संख्या रहेको विश्वको अग्रणी फाइभजी गियर प्रदायक बन्न सफल भएको छ।

फोरजीको उत्तराधिकारीको रूपमा आधुनिक युगको इन्टरनेट प्रयोगको बढ्दो मागहरू पूरा गर्न पाँचौं जेनेरेसनको मोबाइल नेटवर्क आवश्यक छ । डाटाको अलावा फाइभजीको धेरै व्यावसायिक क्षेत्रहरूमा प्रयोग हुनेछ।  फाइभजी आईओटी, एम२एम, एआई, एआर/भीआर, स्मार्ट होम, टेलिहेल्थ, शिक्षा र जीवनका धेरै भागहरूमा उपयोगी हुने ह्वावेले जनाएको छ। 

फाइभजीपछि के? 
पाँचौँ पुस्ताको इन्टरनेटसँगै नेपालमा फाइभजी युग सुरु भएको छ। तर फोरजीजस्तै फाइभजी भने सबैका लागि शिघ्र उपलब्ध हुनेछैन। 

परीक्षण एक वर्षको लागि हुनेछ र परीक्षणको नतिजाले टेल्कोलाई व्यावसायिक फाइभजी रोलआउटको लागि आफ्नो योजना/आर्किटेक्चर निर्माण गर्न मद्दत गर्ने ह्वावेले उल्लेख गरेको छ। 

नेपाल टेलिकमको फोरजी नेटवर्क कभरेज ९८ प्रतिशत स्थानीय तहमा पुगे पनि हरेक कुनामा फोरजीको पहुँच पुगेको छैन। फोरजी सेवा सुधारहरूमा कम कभरेजदेखि एक्स्पेरिएन्स र किफायतीसम्म जारी राख्नुपर्ने ह्वावेको सुझाव छ। फोरजी ब्रोडब्यान्ड नेटवर्क अझै १४ स्थानीय तहहरूमा पुग्न बाँकी छ । 

यसैबीच, प्रमुख नेपाली टेलिकम सञ्चालकहरू-एनटीसी र एनसेल दुवैले नेपालमा भ्वाइस ओभर एलटीई (भोएलटीई) लन्च गरेका छन्। अबको केही वर्षभित्रै ग्राउन्डब्रेकिंग प्रविधि ‘फाइभजी’को माग बढ्नेछ। 

नेपाल टेलिकमले बबरमहल र सुन्धाराबाट आफ्नो फाइभजी ट्रायल सुरु गरेको र छिट्टै काठमाडौं बाहिर थप क्षेत्रहरू थप्ने योजना छ।

अहिलेको लागि, कम्पनीले अद्यावधिक कोर सफ्टवेयरको साथ नन-स्ट्यान्डअलोन आर्किटेक्चरमा यसको परीक्षण सुरु गरेको छ। फाइभजी रूपान्तरणको बाटो नन-स्ट्यान्डअलोन आर्किटेक्चर (एनएसए) बाट सुरु हुन्छ जुन ठूलो फोरजी कभरेज भएको टेल्कोको लागि उत्कृष्ट पहल हो । 

अहिलेको लागि टेलिकमले फाइभजी परीक्षणबाट आफ्नो डाटा सङ्कलन गर्ने जनाइएको छ। त्यसपछि नतिजाको विश्लेषण गरेर परीक्षण परिणामको आधारमा यसको व्यावसायिक सुरुवात हुनेछ। नेपाल टेलिकमले चाँडै अन्य प्रदेशहरूमा पनि फाइभजी ट्रायल सुरु गर्ने योजना बनाएको छ।